Nieuwe bevoegdheden om een woning te sluiten: onnodig?

In oktober 2023 heeft de Eerste Kamer ingestemd met uitbreiding van de zogeheten Wet Victoria. Deze wet, te vinden in artikel 174a van de Gemeentewet, geeft de burgemeester de mogelijkheid om een woning, lokaal of erf te sluiten wanneer er sprake is van een situatie die de openbare orde schaadt.

De burgemeester had al een sluitingsbevoegdheid. Als sprake was van een gedraging in de woning waardoor de openbare orde buiten werd verstuurd. Daarbij moest het gaan om ‘langdurige, zich met grote regelmaat voordoende overlast waardoor de veiligheid en de gezondheid van mensen in de directe omgeving van de woning in ernstige mate wordt bedreigd’ (Kamerstukken II 1996/97, 24 699, nrs. 5 en 7).

Het aangenomen wetsvoorstel maakt de mogelijkheden om een woning, lokaal of erf te kunnen sluiten ruimer.

Zo heeft de burgemeester de bevoegdheid om een woning te sluiten wanneer 'door ernstig geweld, of de dreiging daarmee, in of in de onmiddellijke nabijheid van de woning (...) de openbare orde rond de woning wordt verstoord.' Ook de ernstige vrees voor het ontstaan van zo'n verstoring vormt een basis voor sluiting (zie Kamerstukken II 2022/23, 36217, nr. 3). Het nieuwe element in deze sluitingsgrond is dat geweld nu expliciet wordt genoemd als reden voor sluiting. Bovendien is het nieuw dat ernstig geweld, zowel in als in de directe omgeving van de woning, aanleiding kan geven tot woningsluiting. Volgens de Toelichting kan zelfs een eenmalig incident van beschieting voldoende zijn om tot sluiting over te gaan (zie Kamerstukken II 2022/23, 36217, nr. 3, p. 47).

Daarnaast kan de burgemeester een woning sluiten vanwege de aanwezigheid van wapens. In dit geval moet de aanwezigheid van een wapen zoals bedoeld in artikel 2 van de Wet wapens en munitie de openbare orde rondom de woning verstoren, of er moet ernstige vrees voor verstoring bestaan. Het vereiste ordeverstoringselement blijft dus intact. Er moet dus een verband zijn tussen de aanwezigheid van wapens en de verstoring van de openbare orde. Bovendien kan met name de ontdekking van een explosief of een vuurwapen leiden tot verstoring van de openbare orde (zie Kamerstukken II 2022/23, 36217, nr. 4, p. 8). Tot slot wordt expliciet vermeld in de Toelichting dat het in beslag nemen van een wapen de verstoring van de orde kan wegnemen (zie Kamerstukken II 2022/23, 36217, nr. 3, p. 48).

De wetgever wil met deze uitbreiding artikel 174a Gemeentewet toereikender maken voor de burgemeester om in te grijpen bij verstoring van de openbare orde. Het is nog maar de vraag of deze wet daarvoor gaat zorgen. Allereerst zien we namelijk in de jurisprudentie dat een woningsluiting juist strandt op het feit dat de openbare orde niet verstoord is (zie bijvoorbeeld ABRvS 21 juni 2023, ECLI:NL:RVS:2023:2402). Als dat het geval is, kan ook de uitbreiding niet gebruikt worden.

Tot slot is het onduidelijk of de vondst van een wapen in een woning direct een openbare ordeverstoring oplevert. Dat hoeft in de praktijk namelijk niet altijd zo te zijn. Bovendien is het zonder de uitbreiding al mogelijk om een woning te sluiten wanneer er wapens in een huis gevonden worden (Rb. Amsterdam 26 mei 2021, ECLI:NL:RBAMS:2021:2648). Dus in die zin is het maar de vraag of deze uitbreiding daadwerkelijk een uitbreiding is.

Kuyp Baar advocaten heeft ruime ervaring in handhavingsprocedures waaronder ook de sluiting van woningen of bedrijfspanden om diverse redenen. Heeft u te maken met de hierboven behandelde problematiek? Of wilt u als gemeente advies over uw sluitingsbeleid? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.