De bestuurlijke boete en de last onder dwangsom bij een beroep op het vertrouwensbeginsel

Het vertrouwensbeginsel wordt geregeld ingeroepen in bestuursrechtelijke procedures. Dit beginsel houdt in dat burgers en bedrijven op toezeggingen en beloftes van de overheid moeten kunnen bouwen. Maar hoe ver strekt het vertrouwensbeginsel? En wordt het vertrouwensbeginsel vanuit het perspectief van de burger of van de overheid bezien?

Het vertrouwensbeginsel

Als de overheid een toezegging doet, moet zij zich daaraan houden. Dat is de kern van het vertrouwensbeginsel. Hierover schreef advocaat Fabian van Hal een annotatie bij een uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb 22 april 2025, ECLI:NL:CBB:2025:265, AB 2025/170, m.nt. F. van Hal). Het CBb is een van de vier hoogste bestuursrechters in ons land. 

Lees hier de annotatie.

De uitspraak van het CBb

De uitspraak ging over de vraag of een leverancier van sportsupplementen een succesvol beroep op het vertrouwensbeginsel kon doen. Aan het supplementenbedrijf is een last onder dwangsom opgelegd. De reden daarvoor is dat het haar producten promootte met ‘nep-likes’ en ‘nepvolgers’ op sociale media. Vervolgens gaf de voorzitter van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) in een interview aan dat het bedrijf ‘geen boete’ krijgt. Is dat voldoende om het vertrouwensbeginsel in te roepen?

Nee, zo oordeelde de rechter in hoger beroep. Bovendien was de last onder dwangsom al ingevorderd vóór dit interview. Last but not least: een bestuurlijke boete is iets anders dan een last onder dwangsom. Alleen daarom al is van een toezegging van de ACM geen sprake. Dat geldt des te meer nu het bedrijf werd bijgestaan door een advocaat, die haar daarover had geïnformeerd.

Een interview als toezegging van de overheid?

In de annotatie wordt ingegaan op de vraag of een interview überhaupt als toezegging kan kwalificeren. Dat is de eerste stap van de drie stappen om te bepalen of het vertrouwensbeginsel kan worden ingeroepen (ABRvS 29 mei 2019, ECLI:NL:RVS:2019:1694, ‘Amsterdamse Dakopbouw’). Het is lastig om een interview in te roepen als toezegging, omdat de toezegging in een interview niet rechtstreeks wordt gedaan aan degene die een besluit heeft ontvangen. Maar de inhoud van een interview kan wel degelijk meewegen in de vraag of er sprake is van een toezegging. Vaak is er echter meer nodig dan alleen een opmerking in een interview.

De rol van een advocaat

Het valt te betwijfelen of het verschil tussen een bestuurlijke boete en een last onder dwangsom duidelijk is voor de gemiddelde burger. Vaak zal dat niet zo zijn. Moet de toezegging daarom niet méér worden bezien vanuit het perspectief van de burger? In de juridische literatuur is draagvlak te vinden voor dit perspectief, onder andere bij staatsraad Wattel (ABRvS 20 maart 2019, ECLI:NL:RVS:2019:896). Ook in de media wordt geregeld geen onderscheid gemaakt tussen een bestuurlijke boete en een last onder dwangsom. Des te meer reden om dit mee te wegen bij het vertrouwensbeginsel.

Het verschil zeker weten?

In de uitspraak blijkt dat het voedingssupplementenbedrijf zich had laten informeren door een advocaat. Dat is iets wat wij in dit soort gevallen met klem aanraden. Een advocaat kan een burger of bedrijf goed informeren over welk besluit de overheid precies heeft genomen.

Kuyp Baar advocaten is gespecialiseerd in het handhavend bestuursrecht. Lasten onder bestuursdwang of onder dwangsom en bestuursrechtelijke boetes maken deel uit van de zaken die wij behandelen.

Heeft u een bestuursrechtelijk besluit ontvangen? Neem dan vrijblijvend contact op met ons.